کروماتوگرافی

کروماتوگراف مایع یا HPLC چیست

کروماتوگراف مایع با کارائی بالا یا HPLC

HPLC یا کروماتوگرافی مایع که نشان اختصاری High-Performance Liquid Chromatography می باشد و در مواقعی در اصطلاح High-Pressure Liquid Chromatography نیز خوانده می شود، در واقع دستگاهی است برای جداسازی، شناسائی و مقدار سنجی اجزای یک ترکیب. کروماتوگرافی از دو بخش کروماتو به معنای رنگ و گرافی به معنای ترسیم می باشد و نشانگر متد قدیمی تفکیک مواد بر اساس رنگ می باشد. معادل کلمات لاتین گفته شده بالا کروماتوگرافی مایع با کارائی بالا می باشد. که با توجه به استفاده حلال ها با فشار بسیار بالا لفظ کروماتوگرافی مایع با فشار بالا هم می تواند استفاده شود.

الفاظ مورد استفاده مکرر در دستگاه HPLC

  • فاز متحرک Mobile Phase
  • فاز ثابت
  • نمونه
  • زمان بازداری Retention Time

فاز متحرک Mobile Phase

فاز متحرک در HPLC حلال و یا حلال هائی است که نمونه در پروسه پمپاژ در داخل آنها حل شده و به سمت ستون کروماتوگراف حرکت می نماید.

فاز ثابت

فاز ثابت دستگاه HPLC موادی در داخل ستون انباشته شده است که اغلب از جنس خاک دیاتومه می باشد.

نمونه

نمونه ترکیبی است اغلب مایع، که اجزای تشکیل دهنده جدا شده و مقادیر کمی و کیفی آن توسط دستگاه HPLC آنالیز می شود.

زمان بازداری Retention Time

زمان بازداری مدت زمانی است که نمونه در داخل ستون HPLC می ماند تا شسته شده و به آشکار ساز برسد.

بخش های مختلف دستگاه HPLC

  • پمپ
  • انژکتور
  • ستون
  • آشکار ساز
  • کنترل کننده
  • گازگیر

پمپ HPLC

کار پمپ دستگاه اچ پی ال سی آنچنانکه از نامش پیداست، پمپاژ حلال و یا حلال ها با فشار بسیار زیاد تا حدود 40 مگا پاسکال و یا بیشتر به سمت ستون کروماتوگرافی است. این واحد معمولاً از یک تا چهار حلال را به سمت ستون پمپاژ می نماید که بسته به متد های کاری تغییر می کند. در مواقعی که از یک حلال در دستگاه HPLC استفاده می شود به آن اصطلاحاً ایزوکراتیک یا تک حلاله گفته می شود. در مواقعی نیاز هست تا از ترکیب ثابت دو یا چند حلال و یا ترکیب متغیر با زمان (برنامه زمانی) استفاده شود که به این سیستم باینری و یا کواترنری یا چند حلاله و یا گرادیانت می گویند. سیستم های باینری معمولاً از سرهم بندی یا کوپلینگ 2 پمپ همزمان ساخته می شوند و در مواقعی با استفاده از یک سیستم شیر چهار مسیره قابل کنترل با کامپیوتر که به ورودی پمپ متصل شده می توان از ترکیب ثابت و یا متغیر با زمان همه حلال ها استفاده نمود.

انژکتور HPLC

انژکتور و یا Injector در واقع نقش تزریق کننده نمونه مورد آنالیز به داخل حلال عبوری را در دستگاه کروماتوگراف مایع بازی می کند. این بخش سیستمی است متشکل از چند مسیر که می تواند بین پمپ و ستون قرار گرفته و بتواند در حین عبور حلال یا فاز حامل با فشار زیاد مقدار معینی از نمونه را به داخل آن هدایت نماید. مقدار ثابت نمونه در داخل لوله ای باحجم مشخص بنام لوپ در کمین نشسته تا در لحظه فرمان کاربر سوار موج حلال شده و به سمت ستون کروماتوگرافی حرکت نماید. انژکتور اتوماتیک و یا Autosampler نیز نوع رباتیک این سیستم می باشد که می تواند تعداد بسیار زیادی از نمونه را طبق برنامه داده شده کاربر به داخل حلال تزریق نماید.

ستون HPLC

ستون کروماتوگرافی و یا column مرکز جداسازی اجزای نمونه در کروماتوگرافی مایع است. ستون HPLC لوله ای است فلزی که با مواد نیمه تراوا از جنس خاک دیاتومه با خلل و فرج فراوان پر شده است که حلال و نمونه حل شده تنها با اعمال فشار از داخل آن عبور داده می شود. عملکرد این ستون ها به زبان ساده نگهداری و رها سازی مولکول های جزء به جزء ترکیب به ترتیب بزرگی و یا چسبندگی مولکول ها و قدرت شستشوی نمونه توسط حلال می باشد. ستون ها بسته به جنس محتوا و قطبیت و طول دارای انواع بسیار متنوعی می باشند که از مصطلح ترین آنها ستون C18 و C8 می باشد.

آشکار ساز یا Detector

دتکتور دستگاهی است که بنابر خاصیتی مثل میزان جذب می تواند غلظت نمونه را دستگاه کروماتوگراف مایع بسنجد. در بیشتر موارد دتکتور کروماتوگراف یک سیستم اسپکتروفتومتر است که در طول موج خاصی می تواند مقدار و نوع نمونه را نمایش دهد و این دتکتور SPD نامیده می شود. از دیگر دتکتورهای کروماتوگراف می توان از دتکتور RID نام برد که بر اساس ضریب شکست نمونه آن را شناسائی و مقدارسنجی می نماید. دتکتور RF، براساس میزان فلورسانس نمونه. دتکتور MS براساس جرم مولکولی.

شماتیک کروماتوگراف مایع با کارائی بالا یا HPLC

شماتیک کروماتوگراف مایع با کارائی بالا یا HPLC

کنترلر Controller

کنترلر در دستگاه کروماتوگراف مایع بخشی است که ماژول های دیگر را کنترل نموده و ارتباط همه بخش ها و کامپیوتر را برقرار می نماید. در پایان اطلاعات اجزای ترکیب بصورت نمودار یا اصطلاحاً کروماتوگراف روی نمایشگر قابل دستیابی است.

دگسر Degasser

قبل از ورود حلال به داخل پمپ در دستگاه HPLC، باید هر گونه حباب هوا و یا گاز دیگر و یا هوای حل شده در حلال از آن زدوده شود. این کار به دو روش تزریق گاز بی اثر مثل آرگون در داخل حلال در حین لرزاندن حلال و دیگری استفاده از دستگاه گازگیر یا دگسر صورت می گیرد. امروزه در دستگاه HPLC بیشتر از دستگاه Degasser استفاده می شود که سیستم نیمه تراوای داخل آن گاز را تراوش نموده ولی اجازه خروج مایع را نمی دهد.

از دیگر بخش های یک سیستم HPLC می توان به بخش کنترل کننده دمای ستون یا همان آون ستون اشاره نمود. یکی دیگر از بخش های این تجهیز، Mixer است که حلال ها و نمونه را قبل از تزریق به ستون بصورت همگن مخلوط می نماید.

 

 

  1. دستگاه HPLC چیست؟دستگاهی برای جداسازی، شناسایی و مقدار سنجی اجزای یک ترکیب می باشد و مخفف High-Performance Liquid Chromatography می باشد که بیانگر کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا می باشد.
  2. کروماتوگرافی به چه معناست؟ کلمه کروماتوگرافی از دو بخش کروماتو به معنای رنگ و گرافی به معنای ترسیم می باشد، تشکیل شده است که نشانگر متد قدیمی تفکیک مواد بر اساس رنگ می باشد.
  3. کروماتوگرافی مایع دارای چند فاز می باشد؟ روش HPLC دارای دو فاز می باشد که شامل دو فاز، فاز ثابت و فاز متحرک می باشد.
  4. در دستگاه کروماتوگرافی مایع فاز متحرک چیست؟ در دستگاه HPLC فاز مایع شامل حلال یا حلال هایی که نمونه در پروسه پمپاژ در داخل آنها حل شده و به سمت ستون کروماتوگرافی حرکت می کند، می شود.
  5. دستگاه از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟ دستگاه کروماتوگرافی مایع از پمپ، انژکتور، ستون، آشکارساز، کنترل کننده و گازگیر تشکیل شده است.
  6. نمونه ای که در HPLC مورد استفاده قرار می گیرد به چه صورت است؟ نمونه ترکیبی است از اغلب مایع که اجزای تشکیل دهنده جدا شده و مقادیر کمی و کیفی آن توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع آنالیز می شود.
  7. در داخل ستون کروماتوگرافی مایع، فاز ثابت چیست؟ فاز ثابت در ستون کروماتوگرافی دستگاه HPLC موادی هستند که در داخل ستون انباشته شده اند.
  8. کاربرد پمپ در دستگاه HPLC چیست؟ کاربرد پمپ در دستگاه کروماتوگرافی مایع، پمپاژ حلال و یا حلال ها با فشار بسیار زیاد تا حدود 40 مگا پاسکال و یا بیشتر به سمت ستون کروماتوگرافی می باشد.
  9. اصطلاح ایزوکراتیک یا تک حلال در دستگاه HPLC چیست؟ اصطلاح ایزوکراتیک در دستگاه کروماتوگرافی مایع زمانی استفاده می شود که از یک حلال در دستگاه کروماتوگرافی مایع استفاده شود.
  10. کاربرد ستون کروماتوگرافی در دستگاه HPLC چیست؟ ستون کروماتوگرافی یا Column، مرکز جداسازی اجزای نمونه در کروماتوگرافی مایع است. ستون HPLC لوله ای است فلزی که با مواد نیمه تراوا از جنس خاک دیاتومه با خلل و فرج فراوان پر شده است که حلال و نمونه حل شده تنها با اعمال فشار از داخل آن عبور داده می شود.
  11. کاربرد آشکارساز یا دتکتور در دستگاه کروماتوگرافی گازی چیست؟ دتکتور دستگاه است در دستگاه HPLC که بنابر خاصیتی مثل میزان جذب می تواند غلظت نمونه را در دستگاه کروماتوگراف مایع بسنجد.

 

نوشته های مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *