دستگاه طیف سنج مادون قرمز یا دستگاه FTIR یکی از تجهیزات آنالیتیکال آزمایشگاهی است که به هدف آنالیز و تعیین مقدار مواد مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از کاربرد های دستگاه FTIR شناسایی و اندازه گیری ترکیبات آلی، پلیمری و تعیین گروه های عاملی در نمونه های آزمایشگاهی مختلف می باشد. از جمله مواد آلی که توسط دستگاه تبدیل فوریه FTIR تحت آنالیز قرار می گیرد، پلاستیک ها می باشند. پلاستیک ها از ترکیبات آلی پلیمری هستند و به عنوان یکی از آلاینده های خطرناک محیط زیست بشمار می روند. بررسی وجود ترکیبات پلاستیکی، تشخیص و اندازه گیری مقدار آن ها در منابع زیستی به عنوان یک فاکتور مهم در ارزیابی میزان سلامت محیط زیست می باشد.
آلودگی منابع آبی با میکروپلاستیک ها
در سال های اخیر، آلودگی محیط زیست با پلاستیک ها به یکی از بزرگترین نگرانی های جوامع مختلف تبدیل شده است. میکروپلاستیک ها به مواد پلاستیکی با اندازه کمتراز 5 میلیمتر گفته می شود. میکروپلاستیک ها از راه های مختلفی از جمله دورریزی ضایعات پلاستیکی به وجود می آیند و برای هزاران سال بدون اینکه تجزیه شوند در محیط زیست باقی می مانند. از بزرگترین منابعی که در معرض خطر آلودگی با میکروپلاستیک ها قرار دارند، منابع آبی و دریایی هستند. مسئله آلودگی منابع آبی در سال های اخیر توجه بسیاری از محققین و پژوهشگران و فعالان محیط زیست را به خود جلب کرده است.
از جمله ترکیبات پلاستیکی که ممکن است در منابع آبی یافت شوند پلی اتیلن (PE)، پلی پروپیلن (PP)، پلی ونیل کلراید (PVC)، پلی یورتان (PUR)، پلی آمید، استئارات روی، پلی استایرن (PS) و لاستیک بوتادی ان استایرن می باشند. با توجه به اینکه تعیین مقدار میکروپلاستیک ها در محیط های آبی یکی از شاخص های کیفی آب آن منطقه می باشد، بنابراین لزوم شناسایی و بررسی دقیق میکروپلاستیک ها در منابع آبی امری اجتناب ناپذیر است. یکی از تجهیزات آنالیتیکال آزمایشگاهی که در حال حاضر به طور معمول برای تشخیص و تعیین مقدار میکروپلاستیک در منابع مختلف استفاده می شود، دستگاه طیف سنج مادون قرمز یا به عبارت دیگر دستگاه FTIR می باشد.
آنالیز میکروپلاستیک ها در منابع آبی با دستگاه طیف سنج FTIR
آنالیز میکروپلاستیک ها در منابع آبی با دستگاه FTIR
در تحقیقی برای بررسی میزان میکروپلاستیک ها در منابع آبی، چهار نمونه مختلف شامل آب، رسوبات، ماهی و زالوی موجود در یک آبگیر جمع آوری گردید. آماده سازی نمونه ها و استخراج میکروپلاستیک ها با در نظر گرفتن متد های بهینه سازی شده و مناسب برای انجام فرآیند آنالیز با دستگاه تبدیل فوریه یا دستگاه FTIR انجام پذیرفت. نمونه پس از آماده سازی با حساسیت و سرعت بالایی توسط دستگاه طیف سنج مادون قرمز FTIR مورد آنالیز قرار گرفت و طیف جذبی آن بدست آمد. سپس نتایج حاصل از آنالیز دستگاه FTIR به طور دقیقی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و درصد وجود هر کدام از ترکیبات پلاستیکی PE ،PP ،PVC ،PS ،PUR و استئارات زینک در نمونه تعیین گردید.
با وجود مواردی که گفته شد هنوز میزان تجمع میکروپلاستیک ها در بدن آبزیان و منابع آبی مختلف و اثرات زیانبار آنها بر روی زندگی انسان ها و محیط زیست طبیعی به دلیل فقدان پروتکل های استاندارد به طور دقیق مشخص نشده است. به همین دلیل نیاز است که بررسی های دقیق تر و مطالعات گسترده تری در زمینه آلودگی منابع زیستی با میکروپلاستیک ها صورت گیرد.
تعدادی از کاربرد های طیف سنج FTIR
- اندازه گیری نسبت ایزوتوپ های مختلف کربن در آب با دستگاه FTIR
- آنالیز نوشیدنی های الکلی توسط دستگاه طیف سنج اف تی آی آر
- ارزیابی کیفی گندم با طیف سنج مادون قرمز FTIR
- آنالیز پروتیین ها، کربوهیدرات و چربی ها در بیودارو ها با دستگاه تبدیل فوریه FTIR
